https://islamansiklopedisi.org.tr/abdulvahid-el-merrakusi
7 Rebîülâhir 581’de (8 Temmuz 1185) Merakeş’te doğdu. Küçük yaşta tahsil için Fas şehrine gitti ve orada Ebû Bekir Muhammed b. Zühr ile filozof İbn Tufeyl’in oğlu Bekir b. Tufeyl gibi meşhur kişilerle tanıştı. Endülüs’e geçip bir müddet İşbîliye ve Kurtuba’da kaldı ve devrin meşhur âlimlerinin derslerine devam etti. Bir ara Merakeş’e döndü (1213); ardından tekrar İşbîliye’ye giderek arkadaşı Muhammed b. Fazl’ın aracılığıyla Vali İbrâhim b. Ebû Ya‘kūb el-Mansûr’un hizmetine girdi. Bu vesileyle Mağrib ve Endülüs’ün ileri gelen devlet adamlarıyla görüşme imkânı buldu. 1222’de Mısır’a, oradan da Hicaz, Şam ve Bağdat’a gitti. Bağdat’ta Abbâsî Halifesi Nâsır-Lidînillâh’ın vezirinin teşvikiyle el-Muʿcib fî telḫîṣi aḫbâri’l-Maġrib adlı eserini yazmaya başladı (621/1224).
Mağrib ve Endülüs tarihinin ana kaynaklarından biri olan el-Muʿcib, müellifin hâtıralarına ve olaylara şahit olan kişilerin ifadelerine dayanması sebebiyle ayrı bir önem taşımaktadır. Abdülvâhid, Endülüs’ün fethinden (92/711) itibaren 667 (1269) yılına kadar meydana gelen olayları anlatan eserini kaleme alırken, fetihten Muvahhidler Devleti’nin kuruluşuna kadar olan kısım için, Endülüs tarihçisi Humeydî’nin eserlerinden ve özellikle Ceẕvetü’l-muḳtebis adlı kitabından faydalanmıştır. Mülûkü’t-tavâif hakkında geniş bilgi veren el-Muʿcib, R. Dozy tarafından İngilizce tercümesi ve bir girişle birlikte yayımlanmış (The History of the Almohades, Leiden 1847, 1881), daha sonra E. Fagnan eseri Fransızca’ya çevirmiştir (Histoire des Almohades, Alger 1893). Eser, Dımaşk (1324), Fas (1938) ve Kahire’de de (1324, 1332, 1949, 1963) neşredilmiştir.
BİBLİYOGRAFYA
Serkîs, Muʿcem, II, 1724-1725.
M. Şemseddin [Günaltay], İslâm’da Târih ve Müverrihler, İstanbul 1339-42, s. 257.
Brockelmann, GAL, I, 392-393; Suppl., I, 555.
Keşfü’ẓ-ẓunûn, II, 1733.
Hediyyetü’l-ʿârifîn, I, 635.
Ziriklî, el-Aʿlâm, IV, 326.
Kehhâle, Muʿcemü’l-müʾellifîn, VI, 210.
Abbas el-Cerrârî, el-Emîrü’ş-şâʿir Ebü’r-Rebîʿ Süleymân el-Muvaḥḥidî, Rabat 1404/1984, s. 87.
Abdurrahman Utbe, Maʿa’l-Mektebeti’l-ʿArabiyye, Beyrut 1404/1984, s. 213-214.
Hasan İbrâhim, İslâm Tarihi, VI, 285-287.
A. Cour, “Abdülvâhid”, İA, I, 102.
E. Lévi-Provençal, “ʿAbd al-Wāḥid al-Marrākus̲h̲ī”, EI2 (İng.), I, 94.
