ZEYD b. VEHB - TDV İslâm Ansiklopedisi

ZEYD b. VEHB

زيد بن وهب
Müellif: HALİT ÖZKAN
ZEYD b. VEHB
Müellif: HALİT ÖZKAN
Web Sitesi: TDV İslâm Ansiklopedisi
Yayımcı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Baskı Tarihi: 2013
Erişim Tarihi: 28.11.2024
Web Adresi:
https://islamansiklopedisi.org.tr/zeyd-b-vehb
HALİT ÖZKAN, "ZEYD b. VEHB", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/zeyd-b-vehb (28.11.2024).
Kopyalama metni

Medine’nin batısındaki Yenbu‘ bölgesine yerleşmiş bulunan kabilesi Cüheyne’nin diğer mensuplarıyla birlikte hicretin hemen ardından müslüman oldu, fakat Hz. Peygamber’i göremedi. Kabilesinden bir heyetle birlikte son günlerinde Resûl-i Ekrem’i ziyaret etmek üzere yola çıktıysa da heyet Medine’ye varmadan Resûl-i Ekrem vefat etti. İbn Hacer, Zeyd’in İbn Hazm tarafından sahâbî sayılmasını eleştirir (el-İṣâbe, I, 583-584). Hz. Ömer devrinde Azerbaycan’ın fethine katıldı. Bu dönemde bir süre Medine’de ikamet edip daha sonra Kûfe’ye yerleşti. Cemel, Sıffîn ve Nehrevan savaşlarında Hz. Ali’nin safında yer aldı. Hz. Ali’nin önde gelen adamları arasında gösterilen Zeyd’in Deyrülcemâcim Savaşı’nın ardından 83 (702) yılının sonlarında vefat ettiği bilgisi (İbn Sa‘d, VI, 103) daha çok kabul görmekle birlikte, bazı rivayetler onun vefatını 97 (716) yılına kadar götürmektedir.

Sika ve kesîrü’l-hadîs gibi sıfatlarla tanıtılan Zeyd’den gelen rivayetler Kütüb-i Sitte’de yer almaktadır. Zeyd, Hz. Ömer, Osman, Ali, Berâ b. Âzib, Ebû Zer el-Gıfârî, Huzeyfe b. Yemân ve Abdullah b. Mes‘ûd gibi sahâbîlerden rivayette bulunmuş, kıraat ilmini İbn Mes‘ûd’dan tahsil etmiştir. Kendisinden A‘meş, İsmâil b. Ebû Hâlid, Hammâd b. Ebû Süleyman, Hakem b. Uteybe, Ebû İshak es-Sebîî gibi tâbiîn âlimleri hadis rivayet etmiştir. Hz. Ali’yi desteklemekle beraber halife Osman’ın aleyhinde faaliyette bulunmadığından ricâl âlimleri kendisine Şiîlik isnat etmemiştir. Fesevî’nin Zeyd’in hadislerinde birtakım kusurların görüldüğü yolundaki sözü kabul görmemiş, Zehebî ve İbn Hacer, Fesevî’nin tenkitlerinin isabetsiz olduğunu söylemiştir (Fesevî, II, 768-771; Zehebî, II, 107; İbn Hacer, Hedyü’s-sârî, s. 569). Zeyd’in, vaktini ibadet ve taatle geçirdiği, şehir dışına da ancak cihad, hac veya umre amacıyla çıktığı zikredilmektedir (Ebû Nuaym, IV, 171). Hz. Ali’nin hutbelerinden oluşan bir derleme Zeyd b. Vehb’e nisbet edilmekte (Ebû Ca‘fer et-Tûsî, s. 131), bu derlemenin, aralarında İsmâil b. Mihrân es-Sekûnî’nin Kitâbü Ḫuṭabi emîri’l-müʾminîn’i, Nasr b. Müzâhim’in Kitâbü Vaḳʿati Ṣıffîn’i ve Şerîf er-Radî’nin Nehcü’l-belâġa’sı gibi kitapların bulunduğu bazı eserlere kaynaklık ettiği belirtilmektedir (Modarressi, s. 81-82; , XXXII, 539).


BİBLİYOGRAFYA

, VI, 102-103.

, II, 768-771.

, IV, 171-174.

Ebû Ca‘fer et-Tûsî, el-Fihrist (nşr. Cevâd el-Kayyûmî), [baskı yeri yok] 1417 (Müessesetü neşri’l-fekāhe), s. 130-131.

, X, 111-115.

, II, 107.

, I, 583-584.

a.mlf., Hedyü’s-sârî (nşr. Abdülazîz b. Bâz), Beyrut 1416/1996, s. 569.

Abdüssettâr eş-Şeyh, Aʿlâmü’l-ḥuffâẓ ve’l-muḥaddis̱în, Dımaşk-Beyrut 1417/1997, IV, 5-17.

Hossein Modarressi, Tradition and Survival: A Bibliographical Survey of Early Shī‘ite Literature, Oxford 2003, s. 80-82.

Seyyid Mehdî Hâirî, “Zeyd b. Vehb”, , VIII, 587.

İsmail Durmuş, “Nehcü’l-belâga”, , XXXII, 539.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2013 yılında İstanbul’da basılan 44. cildinde, 324 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER