SUHÂR b. ABBAS

Bahreyn’in güneyinde ikamet eden Abdülkays kabilesinin Mürre b. Zafer oğullarındandır. Abdülkays’ın önde gelenlerinden Eşec el-Abdî, hicretten önceki yıllarda Hicaz’da bir peygamberin ortaya çıktığını duyunca Amr b. Abdülkays el-Abkasî’yi durumu öğrenmesi için Mekke’ye gönderdi. Hz. Peygamber’le görüşen ve müslüman olan Amr, kabilesini İslâm’a davet eden bir mektupla Bahreyn’e döndü ve burada yürüttüğü irşad faaliyetleri sayesinde pek çok kişinin müslüman olmasına vesile oldu. Onun davetine icabet eden ve İslâmiyet’in Bahreyn’de yayılması için çalışanlardan biri de Suhâr b. Abbas idi. Suhâr, 8 (629-30) yılında Mekke fethedilmeden kısa bir süre önce on altı kişilik bir Abdülkays heyetiyle birlikte Medine’ye gitti (bk. EŞEC el-ABDÎ). Resûl-i Ekrem’le görüşen Suhâr ve arkadaşları, Medine’de on gün kalarak Kur’an öğrenmeye ve dinî konularda bilgi sahibi olmaya çalıştılar. Suhâr’dan nakledildiğine göre o, Hz. Peygamber’e kendileri kullanmamak şartıyla üzüm ve hurma gibi ürünlerden elde ettikleri şarabın satışının câiz olup olmadığını sormuş, Resûlullah’ın cevap vermemesi üzerine sorusunu üç defa tekrarlamış, kılınan namazın ardından Resûl-i Ekrem onu çağırmış ve bunun âhirette sorumluluk getiren sakıncalı bir iş sayıldığını belirterek câiz olmadığını söylemiştir (İbn Sa‘d, V, 562). Heyet, Hz. Peygamber’in hayır duasını ve kendilerine verdiği hediyeleri alarak Bahreyn’e döndü. Kaynaklarda Resûl-i Ekrem’in Suhâr b. Abbas’a bir mektup verdiğinden bahsedilmekte, ancak mektubun içeriği hakkında bilgi bulunmamaktadır (Muhammed Hamîdullah, I, 401).

Suhâr, Hz. Peygamber’in vefatından sonra Suriye ve Filistin taraflarına yapılan seferlere katıldı; Mısır’ın fethinde bulundu. Hz. Osman’ın şehid edilmesinin ardından karışık dönemde halifenin kātillerinin yakalanıp cezalandırılması konusunda ısrarcı davrandı ve olayın takipçisi oldu. Sıffîn Savaşı’nda Şam orduları arasında yer aldı. Irak’ın Şam idaresi altına girmesinden sonra (41/661) Basra’ya yerleşti ve Muâviye b. Ebû Süfyân döneminde (661-680) burada vefat etti. II. (VIII.) yüzyılın sonlarında ölen Ali b. Nasr el-Cehdamî, Suhâr’ın kabrinin Basra’da olduğunu söylemektedir (Buhârî, IV, 327). İbn Hacer el-Askalânî’nin fasih konuşan, güzel söz söyleyen ve hayırla yâdedilen bir kişi diye tanıttığı Suhâr b. Abbas (el-İṣâbe, III, 409), Hz. Peygamber’den beş hadis nakletmiş (İbn Hazm, s. 210), bu hadisler daha çok Basralılar arasında yayılmıştır. Başlıca râvileri iki oğlu Abdurrahman ve Ca‘fer ile Mansûr b. Ebû Mansûr, Ceyfer b. Hakem, Mus‘ab b. Müsennâ ve Ebû Ubeyde Müslim b. Ebû Kerîme gibi tâbiîlerdir. Ahmed b. Hanbel ve Taberânî, kıyamete yakın bazı Arap kabilelerinin yaşadığı bölgelerde çökme olaylarının meydana geleceğine dair bir hadisi Suhâr’dan nakletmiştir (Müsned, III, 483; Taberânî, VIII, 73).

İbnü’n-Nedîm, Suhâr b. Abbas’ın Emevî Halifesi Muâviye b. Ebû Süfyân döneminin en meşhur nesep âlimlerinden biri olduğunu söyler (el-Fihrist, s. 102). Ensâb bilgisine büyük önem veren Muâviye kabileleri birbirinden ayırt etmek, ayrıca idarî ve askerî düzenlemelerde ihtiyaç duyduğu bilgilere ulaşmak için nesep konusunda uzman kabul edilen Nehhâr b. Evs, Sâib b. Bişr el-Kelbî ve Kudâme b. Dırâr el-Kuray‘î ile birlikte Suhâr b. Abbas’ı da Dımaşk’a davet etmiş, kendilerinden ensâba dair eser yazmalarını istemiştir (DİA, XI, 246-247). Suhâr, çağdaşı olan meşhur nesep âlimi Dağfel b. Hanzale ile nesep konusunda uzun müzakerelerde bulunmuştur. Câhiz onun ensâb hakkında bir eserinin bulunduğundan bahsetmektedir (Kitâbü’l-Ḥayevân, III, 209). Suhâr emsal sahasında telif edildiği tesbit edilebilen ilk iki eserden birinin müellifidir. Ebû Ubeyd el-Bekrî onun Kitâbü’l-Ems̱âl adıyla bilinen bu eserinden (İbnü’n-Nedîm, s. 102) bir meselin aslı hakkında uzun bir hikâye nakletmiştir (Faṣlü’l-maḳāl, s. 388-389).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2009 yılında İstanbul’da basılan 37. cildinde, 475-476 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.