NÎMÂ YÛŞÎC

11 Kasım 1897’de Mâzenderan’ın Âmül şehrine bağlı Yûş köyünde doğdu. Bölgenin soylu bir ailesine mensup olan babası İbrâhim Han Nûrî bir çiftçiydi. Okuma yazmayı köyünde öğrenen Nîmâ, ilkokulu ailesiyle birlikte gittiği Tahran’da bitirdikten sonra girdiği Saint Louis Lisesi’nden 1917’de mezun oldu. Fransızca’nın yanı sıra Arapça’yı da öğrendi. Bu arada tanıştığı şair Nizâm Vefâ’nın teşvikiyle şiir söylemeye başladı. İlk görevi Maliye Bakanlığı’nda düşük ücretli bir memuriyettir. Bu görevi sırasında Tahran’da edebî çevrelerle ilişkilerini geliştirdi. Meliküşşuarâ Bahâr, Ali Asgar Hikmet ve Mirza Ahmed Han Eşterî gibi önde gelen isimlerin meclislerinde bulundu. Ardından Reşt, Astara ve Tahran’da öğretmenlik yaptı. 1939’da Millî Eğitim Bakanlığı’nca yayımlanan Mûsiḳī dergisinin yayın kurulu üyeliğine getirildi ve derginin yayımına son verdiği 1941 yılına kadar bu görevini yürüttü. Dergide çok sayıda şiiri ve makalesi neşredildi. Ardından bir süre işsiz kalan Nîmâ, 1947 yılından sonra Millî Eğitim Bakanlığı Basın Yayın Dairesi’nde çalışmaya başladı. 4 Ocak 1960 tarihinde ölümüne kadar bu görevini sürdürdü.

Önceleri klasik tarzda özellikle Horasan üslûbunda şiirler yazan Nîmâ daha sonra başladığı serbest stille modern şiirin İran’daki kurucusu sayılmış, ilk şiirleri Nevbahâr ve Ḳarn-ı Bîstum gibi dergilerde, ardından Peyâm-ı Nev, Nâme-i Merdüm, Endîşe-yi Nev ve Kevîr gibi dergilerde yayımlanmıştır. Kendisinden sonra birçok şairi etkileyen Nîmâ “Hande-i Serd”, “Ey Âdemhâ”, “Nâkūs”, “Mürg-i Âmîn”, “Gurâb”, “Gul-Mehtâb” gibi şiirleriyle şöhret kazanmıştır. Rubâîleri Ömer Hayyâm’ın düşüncelerine yakın fikrî ve felsefî konuları içermesi bakımından önem taşır. Ayrıca Mâzenderan’ın mahallî dilinde şiirler yazmıştır.

Eserleri. 1. Ḳıṣṣa-i Reng-i Perîde. Mesnevi formunda olup toplumsal bozuklukları dile getirdiği 500 beyitlik ilk manzum eseridir (Tahran 1300 hş.).

2. Hânevâde-i Serbâz. Bazı şiirlerini ihtiva etmektedir (Tahran 1305 hş.).

3. Efsâne (Tahran 1329 hş.). Nîmâ, Farsça şiirde modernizmi başlatmasının müjdecisi olan bu eserinde aruz ve kurallarından kopmaya çalışırsa da bunu henüz tam olarak uygulayamadığı görülmektedir. Kişisel gözlemlerinden kaynaklanan hayalî kullanımıyla olduğu kadar konuya empresyonistik yaklaşımıyla da tek ve emsalsizdir.

Diğer eserleri arasında Dünyâ Ḫâne-i Men Est (Tahran 1375 hş.), Nâmehâ-yı Nîmâ Yûşîc (Tahran 1363 hş.), Nâḳūs (Tahran 1375), Ḥarfhâ-yı Hemsâyehâ (Tahran 1351 hş.), Feryâdhâ-yı Dîger ve ʿAnkebût-i Reng (Tahran 1363 hş.) ve Merḳad Āḳā (Paris 1368 hş.) yer alır. Şiirleri Sîrûs Tâhbâz tarafından Mecmûʿa-i Kâmil-i Eşʿâr-i Nîmâ Yûşîc adıyla toplu olarak yayımlanmıştır (Tahran 1370). Tâhbâz mektuplarını da toplu olarak Nâmehâ adıyla neşretmiştir (Tahran 1368 hş.).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2007 yılında İstanbul’da basılan 33. cildinde, 126 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.