MÜNZİR b. MUHAMMED

229’da (844) doğdu. I. Muhammed’in (Muhammed b. Abdurrahman el-Ümevî) oğlu olup annesi bir câriyedir. Babası zamanında iyi bir kumandan olarak tecrübe kazanması için çeşitli seferlere gönderildi. 242’de (856) devlete karşı isyan eden Tuleytula (Toledo) halkı üzerine düzenlenen sefere katıldı. Daha sonraki yıllarda yaz (sâife) seferlerini sürdürdü. Bunların en önemlisi, 12 Receb 251’de (9 Ağustos 865) Cillîkıye’ye (Galicia) tertip ettiği ve büyük bir başarıyla döndüğü sefer olup yapılan savaşta Franklar ağır kayıplar verdi. 263 (877) yılında da Batalyevs (Badajoz) hâkimi Abdurrahman b. Mervân el-Cillîkī’ye karşı Mâride (Mérida) üzerine bir sefer düzenledi. 268’de (882) Sarakusta’yı kuşattı, çevredeki araziyi ve şehri tahrip etti. Babası Muhammed b. Abdurrahman’ın vefatı sırasında Endülüs Emevî Devleti’ni uzun süreden beri meşgul eden Ömer b. Hafsûn isyanını bastırmakla uğraşan Münzir, Kurtuba’ya (Córdoba) gelip tahta çıktı (3 Rebîülevvel 273 / 8 Ağustos 886). İlk icraat olarak öşür vergisini bir yıllığına kaldırdı ve askere bol miktarda cülûs bahşişi dağıttı. Devlet idaresinde köklü değişiklikler yapmadı ve babası zamanındaki devlet adamlarını genelde görevlerinde bıraktı. Bu süreçte İspanya’nın kuzey taraflarında Asturias Krallığı ile Navarra Krallığı müslümanları tehdide başlamıştı.

Münzir döneminin en önemli olayı da babası zamanından başlayan Ömer b. Hafsûn isyanıdır. Daha önce isyan eden ve bir ara yakalanıp getirildiği Kurtuba’da devletin yanında yer almakla birlikte tekrar ayaklanan Ömer b. Hafsûn bu defa devletin kendilerine haksızlık yaptığını, ayrıca Araplar’ın kendilerini köle gibi kullandığını söyleyip insanları kölelikten kurtaracağını vaat ediyor bu vaatlerinin etkisinde kalan pek çok kişi kendisine katılıyordu. Elbîre (Elvira) ve Ceyyân (Jaén) bölgesinde faaliyetlerini yoğunlaştıran Ömer’e karşı ordu sevkeden Münzir önceleri başarı kazandıysa da ilerleyen safhalarda durum değişti. Bunun üzerine 274 (887) ve 275 (888) yıllarında bizzat ordunun başında sefere çıkarak onun elindeki kaleleri aldıktan sonra isyanın merkezi Bübeşter’i (Bobastro) kuşattı. Ömer’in yanında yer alanların bir kısmı yakalanıp öldürüldü. Çok zor durumda kalan Ömer bazı şartlar ileri sürerek teslim olmaya karar verdi. Aslında bu onun zor durumda kalması yüzünden düşündüğü bir plandı. Bunun farkında olmayan Münzir tekliflerini kabul etti. Ayrıca kendisine 100 katır yükü yiyecek, giyecek ve değerli eşyalar gönderilmesini emretti. Anlaşmaya kadı ve bir grup fukaha da şahitlik etti (İbn Abdürabbih, IV, 497). Ardından Münzir kuşatmayı kaldırdı ve Kurtuba’ya dönmek için hazırlıklara başladı. Ömer ise bu sırada gizlice Bübeşter’e gitti ve yeniden isyan etti. Buna çok sinirlenen Münzir, Bübeşter Kalesi’ni daha şiddetli bir şekilde kuşatarak ele geçirmek için uğraştı. Fakat kuşatma esnasında rahatsızlanarak öldü (15 Safer 275 / 29 Haziran 888). Naaşı Kurtuba’nın batısındaki Münyetü’n-Nâûre sarayına getirildi (İbn İzârî, II, 122; Imamuddin, s. 97). Ölümünden kendisinden sonra devletin başına geçecek olan kardeşi Abdullah’ın sorumlu tutulduğuna dair rivayetler yanında hastalıktan öldüğüne dair rivayetler de vardır. Münzir cesareti, dirayeti ve kararlılığıyla tanınmıştır. Ayrıca ilmi teşvik etmiş, şairleri ve ilim adamlarını korumuştur.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2019 yılında Ankara’da basılan (gözden geçirilmiş 3. basım) EK-2. cildinde, 339-340 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.