https://islamansiklopedisi.org.tr/muhammed-ali-el-haddad
Mısır’ın güneyinde Yukarı Saîd bölgesindeki Benî Hüseyin köyünde doğdu. Bazı kaynaklarda doğum yeri Benî Hasan olarak zikredilmektedir (Ziriklî, VII, 196). Haddâd el-Kebîr lakabıyla meşhur olan dedesi Halef el-Hüseynî bölgenin tanınmış âlimlerindendi. İlk öğrenimine muhtemelen köyünde başlayan Muhammed Ali bu sırada Kur’ân-ı Kerîm’i ezberledi. Tahsilini ilerletmek için Kahire’ye gidip Ezher’e bağlı orta okula kaydoldu (1877). Ailesinin kıraat ilmindeki geleneği, sesinin güzelliği ve Kur’an tilâvetindeki üstün kabiliyeti onu Kur’an ilimleri alanında çalışmaya yöneltti. Kahire’de amcası Hasan b. Halef el-Hüseynî’den tecvid dersleri aldı ve kırâat-i aşere okudu. Ezher’deki öğrenimi esnasında çeşitli ilimlerde kendini yetiştirdi ve Şeyhü’l-Ezher Selîm el-Bişrî, Muhammed Abdülfettâh Ebü’n-Necâ, Hârûn Abdürrezzâk gibi âlimlerden faydalandı. 1898 yılında Ezher Üniversitesi’nden âlimiyye diploması alarak mezun olduktan sonra imtihana girerek aynı üniversitede hocalığa başladı. Kıraat ilminde Mısır kāriler şeyhi unvanını aldı (1905). Oğlu Ebû Bekir el-Haddâd es-Sagīr, Hümâm Kutub, Muhammed Ahmed el-Mağribî gibi kāriler onun öğrencilerinden bazılarıdır. Mısır Kralı I. Fuâd zamanında bastırılan resmî mushafın hattı onun tarafından Hz. Osman’ın mushafındaki imlâya uygun şekilde yazıldı. Mısır’daki Cem‘iyyetü’l-muhâfaza ale’l-Kur’âni’l-Kerîm’in kuruluşunda büyük katkıları oldu. Aynı zamanda Mâlikî fakihi olarak tanınan Muhammed Ali el-Haddâd 20 Zilhicce 1357’de (10 Şubat 1939) Kahire’de vefat etti ve burada defnedildi. Muhamed Ali’nin kendine has bir tilâvet tarzı vardı. Sesini iyi kullanması, harflerin mahreçlerine gösterdiği özen, tecvid ilminin kurallarına uymadaki disiplini onun Kur’an tilâvetinin belli başlı özellikleridir.
Eserleri. İrşâdü’l-iḫvân ʿalâ hidâyeti’ṣ-ṣıbyân fî tecvîdi’l-Ḳurʾân (Kahire 1320); Saʿâdetü’d-dâreyn fî beyâni ve ʿaddi âyi muʿcizi’s̱-s̱eḳaleyn (Kahire 1343); el-Kevâkibü’d-dürriyye fîmâ yeteʿallaḳu bi’l-meṣâḥifi’l-ʿOs̱mâniyye (Kahire 1344); el-Âyâtü’l-beyyinât fî ḥükmi cemʿi’l-ḳırâʾât (Kahire 1344); es-Süyûfü’s-sâḥiḳa li-münkirî nüzûli’l-ḳırâʾât mine’z-zenâdıḳa (Kahire 1344); Fetḥu’l-mecîd fî ʿilmi’t-tecvîd (Kahire 1344); Tuḥfetü’r-râġıbîn fî tecvîdi’l-Kitâbi’l-Mübîn (Kahire 1344); İrşâdü’l-ḥayrân fî resmi’l-Ḳurʾân (Kahire, ts.); Şerḥu baʿżi’ş-Şâṭıbiyye (Kahire, ts.).
BİBLİYOGRAFYA
Serkîs, Muʿcem, I, 745.
Fihrisü’l-kütübi’l-ʿArabiyyeti’l-mevcûde bi-Dâri’l-kütübi’l-Mıṣriyye, Kahire 1361/1942, I, 15.
Fihrisü’l-Mektebeti’l-Ezheriyye, Kahire 1369/1950, I, 48, 99, 172.
Zeki M. Mücâhid, el-Aʿlâmü’ş-Şarḳıyye, Kahire 1369/1950, II, 172.
Ziriklî, el-Aʿlâm, VII, 196-197.
Kehhâle, Muʿcemü’l-müʾellifîn, XI, 8.
Âyide İbrâhim Nusayr, el-Kütübü’l-ʿArabiyyetü’lletî nüşiret fi’l-Cumhûriyyeti’l-ʿArabiyyeti’l-mütteḥide (Mıṣr) beyne ʿâmey 1926-1940, Kahire 1969, s. 21, 23.
a.mlf., el-Kütübü’l-ʿArabiyyetü’lletî nüşiret fî Mıṣr beyne ʿâmey 1900-1925, Kahire 1983, s. 39, 40, 41, 43.
Muhammed Ali ed-Dıbâ’, “Tercemetü’l-üstâẕ el-Ḥaddâd el-Ḥüseynî”, el-İslâm, VIII/1, Kahire 1358/1939, s. 9-10.
