MUHAMMED HAMÎDULLAH

Hindistan Haydarâbâd’da doğdu (1908). Dinî eğitimini Câmia Nizâmiyye’de tamamladı ve yüksek lisans seviyesine denk bir derece olan “mevlevî kâmil” unvanını aldı. Osmâniye Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu ve aynı fakültede devletler hukuku alanında yüksek lisans yaptı. Almanya’nın Bonn Üniversitesi’nde (Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität), “Die Neutralität im islamischen Völkerrecht” başlıklı teziyle doktorasını tamamladıktan (1933) sonra Paris’teki Sorbonne Üniversitesi’nde “Corpus des documents sur la diplomatie musulmane à l’époque du prophète et des khalifes ortodoxes” başlıklı teziyle ikinci bir doktora yaptı (1935). Doktora çalışmaları sırasında San‘a, Mekke, Medine, Beyrut, Şam, Kahire ve İstanbul kütüphanelerinde araştırmalar yaptı.

Osmâniye Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde İslâm hukuku ve devletler hukuku profesörü olarak görev yaparken, aynı üniversitenin Dinî İlimler Fakültesi’nde de dersler verdi (1936-1946). Paris’teki Centre National de la Recherche Scientifique’te (CNRS) araştırmacı olarak çalıştı (1954-1978). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İslâm Araştırmaları Enstitüsü’nde misafir profesör sıfatıyla ders verdi (1952-1975). Aynı dönemde Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi ile Erzurum Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi’nde İslâm tarihi, İslâm müesseseleri tarihi, mukayeseli dinler tarihi ve İslâm hukuku dersleri okuttu.

Hanefî âlimlerinin eserlerini neşretmek amacıyla oluşturulan Meclisü ihyâi’l-maârifi’n-Nu‘mâniyye’nin kuruluşuna katıldı (1929). 1950’li yıllarda İslâm’ın tebliği amacıyla Cenevre’de kurulan Centre Islamique de Génève adlı araştırma ve yayın kurumunun teşekkülüne ve yayınlarına destek verdi. 17 Aralık 2002 tarihinde vefat etti ve Jacksonville’deki (ABD) müslüman kabristanına defnedildi.

İlmî ve akademik çalışmalarında İslâm hukuku, İslâm tarihi, İslâm müesseseleri tarihi ve mukayeseli dinler tarihi alanlarına yoğunlaştı.

The Muslim Conduct of State (Hyderabad-Deccan 1942), Le prophète de l’Islam: Sa vie et son oeuvre (I-II, Paris 1959), Le saint Coran (Paris 1959), Introduction to Islam (Hyderabad-Deccan 1957) ve The Battlefields of the Prophet Muhammad (Woking 1953; Hyderabad-Deccan 1972) başlıca eserleridir.