MÜCÂRÎ

Endülüs’te Gırnata (Granada) bölgesindeki Vâdîâş (Guadix) şehrinin kuzeydoğusunda bir yerleşim yeri olan Mûcer’e (Mojar) nisbet edildiğine göre burada doğduğunu söylemek mümkündür; nisbesi Mûcârî olarak da okunmuştur (Ebû Ca‘fer el-Belevî, s. 425). Bir vezir oğlu olan Mücârî tahsilini Gırnata’da yaptı. Ebû Muhammed Abdullah b. Muhammed b. Cüzey’den tefsir, hadis, usul ve nahiv okuyarak icâzet aldı. Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed el-Kay‘âtî el-Kinânî’nin derslerini otuz yıl boyunca takip ederek kendisinden kıraat, nahiv ve fıkıh gibi alanlarda faydalandı. Yine kıraat, fıkıh ve Arapça okuduğu, ayrıca kendisinden hadis rivayet ettiği Ebû Abdullah Muhammed b. Ali el-Haffâr ile usûl-i fıkıh ve nahiv dersleri aldığı el-Muvâfaḳāt sahibi İbrâhim b. Mûsâ eş-Şâtıbî, Ebû Yahyâ İbn Âsım ve Ebû Abdullah İbn Allâk da onun Gırnata’daki hocaları arasında yer alır.

Mücârî, daha sonra tahsilini ilerletmek ve hac farîzasını eda etmek maksadıyla seyahate çıktı. Önce Tilimsân’a gitti; burada Ebû Osman Saîd b. Muhammed el-Ukbânî et-Tilimsânî, İbn Merzûk el-Hafîd ve diğer bazı âlimlerden fıkıh, ferâiz, tefsir, mantık, hesap ve hendese gibi alanlarda istifade etti. 798 (1396) yılında Bicâye üzerinden Tunus’a geçti; 799’da (1397) Mısır’a gitti. Bicâye’de Ebü’l-Kāsım el-Meşezzâlî, Tunus’ta İbn Arafe, Kahire’de Ömer b. Reslân el-Bulkīnî, Zeynüddin el-Irâkī gibi âlimlerden çeşitli konularda faydalandı Bulkīnî onu kendi medresesinde çocuklarına ve torunlarına Arapça dersleri vermekle görevlendirdi.

Gırnata’ya döndükten sonra burada talebe yetiştirmekle meşgul olan Mücârî’den özellikle kıraat ve hadis alanında pek çok kişi istifade etti. Mâlikî fakihi Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed es-Sarakustî, kendisinden kırâat-i seb‘a okuyan Abbas b. Ahmed eş-Şâvî, Gırnata Camii hatibi kadı Ebû Ömer Muhammed b. Manzûr el-Kaysî onun talebelerinden bazılarıdır. “Râviye, rahhâl, mukrî, fakīh, hâtimetü’r-ruvât bi’l-Endelüs” gibi ifadelerle anılan Mücârî, talebelerinden Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ci‘dâlle’nin tesbitine göre 2 Cemâziyelâhir 862’de (17 Nisan 1458) vefat etti (a.g.e., s. 201). Şemseddin es-Sehâvî’nin bu tarihi 856 (1452) olarak zikretmesi doğru değildir. Bernâmec’i için talebelerinden Ebü’l-Hasan Ali b. Ebü’l-Kāsım el-Beyâzî’ye verdiği icâzetnâmenin 858 (1454) tarihini taşıması da (Bernâmec, s. 81) Şemseddin es-Sehâvî’nin tesbitinin yanlış olduğunu göstermektedir.

Mücârî’nin günümüze ulaşan tek eseri Bernâmec’i olup onun Gırnata’dan on dört, Tilimsân’dan beş, Bicâye’den iki, Tunus’tan bir ve Mısır’dan on iki olmak üzere kendilerinden istifade ettiği toplam otuz dört hocasının biyografisini ihtiva etmektedir. Eser, Muhammed Ebü’l-Ecfân tarafından tahkik edilerek Bernâmecü’l-Mücârî adıyla neşredilmiştir (Beyrut 1982).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2020 yılında Ankara’da basılan 31. cildinde, 442-443 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.