MÎHÂÎL es-SABBÂĞ

1189’da (1775) Akkâ’da doğdu. Rum-Katolik kilisesine bağlı bir ailenin çocuğudur. Dedesi İbrâhim es-Sabbâğ, Akkâ Emîri Zâhir el-Ömer’in doktoruydu. Küçük yaşta iken ailesi Dımaşk’a göç etti ve ilk öğrenimine orada başladı. Hayatı Dımaşk ve Mısır arasında gidip gelmelerle geçti. Dımaşk’tan Mısır’a kaçan ailesi tekrar Dımaşk’a döndü (1206/1792), ardından iki yıl sonra tekrar Mısır’a gitti. Burada Kıptî din adamlarının yanı sıra Şeyh Süleyman es-Sabâ ve Şeyh Yûsuf el-Harâşî gibi âlimlerden ders aldı. Fransızlar’ın Mısır’ı işgali sırasında onların hizmetine girdi ve General Reynier’in sekreterliğini yaptı. Fransızlar’ın Mısır’ı terketmek zorunda kalmaları üzerine 1216’da (1801) Reynier ile birlikte Paris’e gitti. Paris’te önce devlet matbaasında Doğu dilleri musahhihi, ardından Kraliyet Kütüphanesi’nde Şark yazmaları müstensihi olarak çalıştı. Bu görevi sırasında Antoine Isaac Silvestre de Sacy, Louis Mathieu Langles, Johann Gottfried Ludwig Kosegarten, Christian Friedrich von Schnurrer ve Jean Humbert’in iltifatlarını kazandı. Paris’te vefat etti. Sabbâğ, Kraliyet Kütüphanesi’ndeki görevi esnasında yaklaşık altmış el yazmasını istinsah etti. Bunlar arasında Ebû Temmâm’ın el-Ḥamâse’si ve Harîrî’nin el-Maḳāmât’ı da bulunmaktadır. Sabbâğ, dönemindeki bazı devlet ve din adamlarına klasik tarzda kasideler de yazmıştır.

Eserleri. 1. er-Risâletü’t-tâmme fî kelâmi’l-ʿâmme ve’l-menâhic fî aḥvâli’l-kelâmi’d-dâric. Mısır ve Suriye konuşma dili grameri hakkında olan eser H. Thorbecke tarafından Mîhâ’îl Sabbâg’s Grammatik der arabischen Umgangssprache in Syrien und Aegypten başlığıyla yayımlanmıştır (Strassburg 1886).

2. Müsâbaḳātü’l-berḳ ve’l-ġamâm fî süʿâti’l-ḥamâm. I. Napolyon’a ithafen yazılmış olup Silvestre de Sacy’nin Fransızca tercümesiyle birlikte yayımlanmıştır (La colombe, messagère plus rapide que l’éclair, plus prompte que la nue, Paris 1805). Kitap İtalyanca ve Almanca’ya da tercüme edilmiştir.

3. Târîḫu’ş-Şeyḫ Ẓâhirü’l-ʿÖmer ez-Zeydânî ḥâkimi ʿAkkâ ve bilâdi Ṣafed (nşr. Hûrî Kustântîn el-Bâşâ el-Muhallisî, Harisa 1927-1928).

4. Neşîdü ḳaṣîdeti tehânî li-saʿâdeti’l-ḳayṣari’l-muʿaẓẓam Nâbûliyûn. II. Napolyon’a methiye olup Silvestre de Sacy tarafından Fransızca’ya çevrilerek neşredilmiştir (Cantique à S. M. Napoléon le grand, empereur des français et roi d’Itali, à l’occasion de la naissance de son fils Napoléon II, Roi de Rome, Paris 1811).

5. Neşîdü tehânî li-saʿâdeti’l-külliyyi’d-diyâne Lûʾîs es̱-S̱âmin ʿaşer melik Fransa ve Nâvâr. Grangeret de Lagrange tarafından Fransızca’ya tercüme edilerek yayımlanmıştır (Cantique de félicitation à sa M. trèschrétienne Louis le Désire, roi de France et de Navarre, Paris 1814).

6. Hommage au Frandjuge ministre de la justice, visitant l’Imprimerie de la république (Paris 1803).

7. Vers à la louange du souverain Pontife Pie VII (Paris 1805). Napolyon’un tahta çıkışı münasebetiyle Fransa’ya gelen Papa VII. Pius’a yazılmış bir methiye olup Silvestre de Sacy tarafından Latince’ye tercüme edilmiştir.

8. “Vers arabes adressés à Napoléon à l’occasion du marriage avec Marie Louise d’Autriche” (Fundgruben des Orients, I [Vienna 1810]).

Basılmamış eserleri de şunlardır: Târîḫu ḳabâʾili ehli’l-bâdiye, Târîḫu’ş-Şâm ve Mıṣr, Târîḫu Beyti’ṣ-Ṣabbâġ ve ḥâlü’ṭ-ṭâʾifeti’l-kâtûlîkiyye, Kitâb fi’ş-şiʿr ve fi’l-ʿarûż ve mülḥaḳātih ke’z-zecel ve’l-müveşşaḥ ve’l-mevâliyyâ, el-Miḳbâs fî aḥvâli’l-miḳyâs.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2020 yılında Ankara’da basılan 30. cildinde, 23-24 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.