https://islamansiklopedisi.org.tr/meyyare
15 Ramazan 999’da (7 Temmuz 1591) Fas’ta doğdu ve burada yaşadı. İbn Âşir el-Fâsî, Şehâbeddin Ahmed b. Muhammed el-Makkarî, Ahmed b. Ali es-Sûsî ve Ebü’l-Hasan Ali b. Ömer el-Battûî’den ders aldı. Devrinde bazı kaynaklarda “zamanının Mâlik’i” diye nitelendirilecek kadar meşhur oldu. Talebeleri arasında Ebû Sâlim el-Ayyâşî, Ebü’l-Abbas Muhammed b. Ahmed el-Ebbâr, Ebû Hâmid Muhammed el-Arabî, Cessûs lakaplı Abdüsselâm b. Hamdûn, Ebû Abdullah Muhammed el-Murâbıt ed-Delâî’nin adları anılmaktadır. Aslen bir yahudi ailesine mensup olan Meyyâre, Fas aristokrasisinin taassubu sebebiyle resmî bir görev alamamış, ailesinin geçimini düğünlerde kadınlara takı kiralamak suretiyle sağlamaya çalışmıştır (Muhammed Haccî, I, 122, 178, 274). Meyyâre 3 Cemâziyelâhir 1072 (24 Ocak 1662) tarihinde Fas’ta vefat etti.
Eserleri. 1. ed-Dürrü’s̱-s̱emîn ve’l-mevridü’l-maʿîn fî şerḥi’l-Mürşidi’l-muʿîn. Hocası İbn Âşir el-Fâsî’nin Mâlikî mezhebine dair manzum bir ilmihal olan eserinin şerhidir (Fas 1283, 1289, 1292, 1310, 1318; Tunus 1293; kenarında Tetâî’nin Ḫıṭaṭu’s-sedâd ve’r-rüşd li-şerḥi Muḳaddimeti [Manẓûmeti] İbn Rüşd’ü ile, Kahire 1305, 1306, 1309, 1314, 1330, 1373). Esere Muhammed Mehdî b. Muhammed el-Vezzânî (el-Kevâkibü’n-neyyâre ve’l-cevâhirü’l-muḫtâre, I-II, Fas 1322) ve İbnü’l-Mukaddem (en-Nücûmü’s-seyyâre ʿalâ şerḥi Meyyâre, yazmaları için bk. Abdülazîz Binabdullah, s. 82, 143) birer hâşiye, Ca‘fer b. İdrîs el-Kettânî girişine bir şerh yazmıştır (Fevzî Abdürrezzâk, s. 107).
2. Muḫtaṣarü’d-Dürri’s̱-s̱emîn (Fas 1289, 1292, 1313, 1318, 1330; Tunus 1293, 1301, nşr. Abdülvehhâb Saâde, Tunus 1989; Kahire 1301, 1303, 1305, 1317, 1323, 1373; Muhammediyye, ts.). el-Mürşidü’l-muʿîn’in küçük şerhi olarak da anılmakta olup üzerine İbnü’l-Hâc Muhammed Tâlib bir hâşiye yazmıştır (Ḥâşiye ʿalâ Şerḥi’l-Mürşidi’l-muʿîn, I-II, Fas 1293, 1308, 1315).
3. el-İtḳān ve’l-iḥkâm fî şerḥi Tuḥfeti’l-ḥükkâm (aḥkâm). Ebû Bekir İbn Âsım’ın Mâlikî fıkhına dair manzum eserinin şerhi olup Ebû Ali İbn Rahhâl’in hâşiyesiyle birlikte basılmıştır (I-II, Fas 1294, 1299; Kahire 1301, 1305, 1306, 1310, 1315; nşr. Abdüllatîf Hasan Abdurrahman, I-II, Beyrut 1420/2000).
4. Fetḥu’l-ʿalîmi’l-ḫallâḳ fî şerḥi Lâmiyyeti’z-Zeḳḳāḳ (Şerḥu Lâmiyyeti’z-Zeḳḳāḳ). Zekkāk’ın Mâlikî fıkhına dair manzum eserinin şerhi olan eser Ahmed b. Ali eş-Şeddâdî’nin hâşiyesiyle birlikte yayımlanmıştır (Fas 1298). Kitaba İbnü’r-Ragây Muhammed Yaîş eş-Şâvî de bir hâşiye yazmıştır (nüshaları için bk. Abdülazîz Binabdullah, s. 149).
5. Bustânü fikeri’l-mübhec fî tekmîli’l-Menhec (İkmâlü’l-Menhec, Tekmîlü’l-Menhec). Zekkāk’ın el-Menhecü’l-münteḫab ilâ uṣûli’l-meẕheb adlı manzum eserinin tekmilesi olan eser, yine Meyyâre tarafından yapılan şerhi ve Ahmed el-Mencûr’un el-Menhec şerhiyle birlikte basılmıştır (I-II, Fas 1305). Ahmed b. Muhammed es-Sicilmâsî de eser için bir şerh kaleme almıştır (yazma nüshası için bk. a.g.e., s. 98).
6. Zübdetü’l-evṭâb fi’ḫtiṣâri’l-Ḫaṭṭâb. Halîl b. İshak el-Cündî’nin Mâlikî fıkhına dair el-Muḫtaṣar’ına Hattâb’ın yazdığı şerhin muhtasarıdır (Dârü’l-kütübi’n-Nâsıriyye, nr. 520; Hizânetü’l-Karaviyyîn, nr. 1158; ayrıca bk. a.g.e., s. 143).
7. İltiḳāṭü’d-dürer mimmâ kütibe ʿale’l-Muḫtaṣar. Halîl b. İshak’ın eseri için kaleme aldığı şerhtir (Dârü’l-kütübi’n-Nâsıriyye, nr. 2490; Hizânetü’l-Karaviyyîn, nr. 456; ayrıca bk. a.g.e., s. 143).
8. Tuḥfetü’l-aṣḥâb ve’r-refeḳa bi-baʿżı mesâʾili beyʿi’ṣ-ṣafḳa (Fas, ts.; Tunus, el-Mektebetü’l-vataniyye, nr. 281 [müellif nüshası]; ayrıca bk. Muhammed Haccî, I, 306-307).
9. Naṣîḥatü’l-muġterrîn ve kifâyetü’l-mużṭarrîn fi’t-tefrîḳ beyne’l-müslimîn bimâ lem yenzilühû rabbü’l-ʿâlemîn ve lâ câʾe bihi’r-resûlü’l-emîn (Rabat, el-Hizânetü’l-âmme, nr. 923/K; Rabat, el-Hizânetü’l-melekiyye, nr. 7248; eserin muhtevası için ayrıca bk. Kādirî, III, 345; Muhammed Haccî, I, 178-179, 279-280). Fas’ta yerli tâcirlerin, İslâmiyet’i kabul etmiş yahudilere diğer müslümanlardan farklı muamele uygulayarak onları pazarlara sokmamaları üzerine kaleme alınmıştır. M. G. Arenal eseri bir makalesinde incelemiştir (“Nasihat al-Mugtarrin of Muhamad Mayyara [d. 1072/1662]: A Collection of Fatwas on the Bildiyyin of Fez”, The Maghreb Review, XVI/1-2 [London 1991], s. 84-94).
10. Naẓmü’l-leʾâlî ve’d-dürer (el-Hizânetü’l-melekiyye, nr. 855, 12512; el-Hizânetü’l-âmme, nr. 931/K, 3702/Z).
BİBLİYOGRAFYA
Ayyâşî, İḳtifâʾü’l-es̱er baʿde ẕehâbi ehli’l-es̱er (nşr. Nüfeyse ez-Zehebî), Dârülbeyzâ 1996, s. 114-115.
Kādirî, Neşrü’l-mes̱ânî, II, 120-121; III, 345; a.e. (Mevsûʿatü aʿlâmi’l-Maġrîb içinde, nşr. Muhammed Haccî – Ahmed Tevfîk), Beyrut 1417/1996, III, 1285; IV, 1500-1501.
a.mlf., İltiḳāṭü’d-dürer (nşr. Hâşim el-Alevî el-Kāsımî), Beyrut 1403/1983, s. 151-153, 306.
Serkîs, Muʿcem, II, 1821-1822, 1919.
Brockelmann, GAL, II, 341, 613; Suppl., II, 700.
Abdullah Kennûn, en-Nübûġu’l-Maġribî fi’l-edebi’l-ʿArabî, Beyrut 1395/1975, I, 259.
Muhammed Haccî, el-Ḥareketü’l-fikriyye bi’l-Maġrib, Muhammediye 1396/1976, I, 122, 144, 145, 155, 178-179, 274, 279-280, 306-307, 371.
M. Âbid el-Fâsî, Fihrisü maḫṭûṭâti Ḫizâneti’l-Ḳaraviyyîn, Dârülbeyzâ 1399-1403/1979-83, I, 428-429, 455; II, 366-367, 394-395, 522, 537; III, 244-245.
Abdülazîz Binabdullah, Maʿlemetü’l-fıḳhi’l-Mâlikî, Beyrut 1403/1983, s. 73, 82, 84, 86, 98, 124, 143, 148, 149, 162.
Ziriklî, el-Aʿlâm (Fethullah), VI, 11-12.
Muhammed el-Menûnî, Delîlü maḫṭûṭâti Dâri’l-kütübi’n-Nâṣıriyye, Muhammediye 1405/1985, s. 47, 56, 57, 58, 60, 68, 76, 103, 161, 169, 178, 187, 192.
a.mlf., Ḳabes min ʿaṭâʾi’l-maḫṭûṭi’l-Maġribî, Beyrut 1999, II, 547, 550, 927.
Fevzî Abdürrezzâk, el-Maṭbûʿâtü’l-ḥaceriyye fi’l-Maġrib, Rabat 1406/1986, s. 64, 69, 71, 72, 83, 102, 103, 107.
Ömer Ferruh, Meʿâlimü’l-edebi’l-ʿArabî fi’l-aṣri’l-ḥadîs̱, Beyrut 1406/1986, II, 662-665.
