https://islamansiklopedisi.org.tr/kasifulgita-ahmed-b-ali
Necef’te doğdu. Burada ilim ve dinî önderlikle tanınan ailesinin diğer fertleri gibi dedesinin dedesi Ca‘fer b. Hızır Kâşifülgıtâ’nın lakabıyla anılır. İlk öğrenimini Necef’te gördükten sonra amcası Mûsâ b. Rızâ ile birlikte Sâmerrâ’ya gitti; uzun yıllar burada tahsilini sürdürüp memleketine döndü. Hocaları arasında Âgā Rızâ Hemedânî, Ahund Molla Horasânî, Muhammed Kâzım Tabâtabâî Yezdî ve Mirza Hüseyin Halîlî gibi âlimler bulunmaktadır. Özellikle dönemin tartışmasız Şiî lideri olan hocası Tabâtabâî kendisine büyük değer verir, müctehid ve merci-i taklîd olduğunu belirterek dinî problemleri ve anlaşmazlıkları halletmesi için ona gönderirdi. Kâşifülgıtâ, İran Meşrutiyet İnkılâbı’na (1906) karşı çıkan bu hocasının yanında yer aldı ve 1919 yılında Tabâtabâî’nin vefatı üzerine Necef’te Muhammed Hüseyin Nâînî, Seyyid Ebü’l-Hasan İsfahânî ve diğer âlimlerin varlığına rağmen Irak kabilelerinin önemli bir kısmı, İran ve Afganistan’da bazı Şiî kesimler tarafından merci-i taklîd olarak tanındı. Irak’ta Arap ve Fars asıllı Şiî müctehidleri arasındaki liderlik yarışında İranlı Nâînî ve İsfahânî’ye karşı Arap Şiîleri’nin başında bulunan Ahmed Kâşifülgıtâ 30 Haziran 1926’da Bağdat’ta vefat etti, cenazesi Necef’e götürülerek oradaki aile kabristanına defnedildi.
Eserleri. 1. Sefînetü’n-necât (Necef 1338, kardeşi M. Hüseyin Kâşifülgıtâ’nın hâşiyesiyle birlikte 1355-1356, 1364). I. cildi ibadetlere, II. cildi akidlere dair olup Muhsin el-Garevî tarafından ʿAynü’l-ḥayât adıyla Farsça’ya çevrilmiş ve kardeşi Muhammed Hüseyin Kâşifülgıtâ’nın hâşiyesiyle birlikte basılmıştır (Bombay 1340-1341).
2. Aḥsenü’l-ḥadîs̱ fî aḥkâmi’l-mevârîs̱ (Necef 1341).
3. Ḳalâʾidü’d-dürer fî menâsiki men ḥacce vaʿtemer (Bağdad 1344; Necef 1343, 1367).
4. Ḥâşiye (taʿlîḳa) ʿale’l-ʿUrveti’l-vüs̱ḳā. Hocası Tabâtabâî’nin eseri üzerine yazılmış bir hâşiye olup ilk cildi kardeşi Muhammed Hüseyin Kâşifülgıtâ’nın hâşiyesinin başında yayımlanmıştır (Necef 1367). Ahmed Kâşifülgıtâ ayrıca Şeyh Murtazâ Ensârî’nin Ferâʾidü’l-uṣûl’üne bir hâşiye yazmıştır (Âgā Büzürg-i Tahrânî, eẕ-Ẕerîʿa, VI, 153).
BİBLİYOGRAFYA
Tebrîzî, Reyḥânetü’l-edeb, V, 23.
Âgā Büzürg-i Tahrânî, eẕ-Ẕerîʿa ilâ teṣânîfi’ş-Şîʿa, Beyrut 1403/1983, I, 287; VI, 153; XII, 198; XV, 370; XVII, 162.
a.mlf., Ṭabaḳātü aʿlâmi’ş-Şîʿa, Meşhed 1404, I/1, s. 112.
Muhammed Hırzüddin, Maʿârifü’r-ricâl (nşr. M. Hüseyin Hırzüddin), Kum 1405, I, 88-89.
Ca‘fer Bâkır Âl-i Mahbûbe, Mâżi’n-Necef ve ḥâżıruhâ, Beyrut 1406/1986, III, 126-130.
M. Hâdî el-Emînî, Muʿcemü ricâli’l-fikr ve’l-edeb fi’n-Necef ḫilâle elf ʿâm, [baskı yeri yok] 1413/1992 (el-Câmiatü’n-Necefiyyetü’l-kübrâ), III, 1036-1037.
M. Mehdî el-Mûsevî, Aḥsenü’l-vedîʿa fî terâcimi eşheri müctehidî’ş-Şîʿa, Beyrut 1413/1993, II, 67-68.
İshak Nakkāş, Şîʿatü’l-ʿIrâḳ (trc. Abdülilâh en-Nuaymî), Dımaşk 1996, s. 41, 147, 158-159, 276-277, 280, 442.
