https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-ebu-muleyke
Hz. Ali’nin hilâfeti döneminde veya daha önce Mekke’de doğdu (Zehebî, V, 89). Ebû Muhammed künyesiyle de anılır. Sahâbî olan dedesi Ebû Müleyke Züheyr b. Abdullah b. Cüd‘ân’a nisbetle İbn Ebû Müleyke diye şöhret bulmuştur. Dedesinin babası Abdullah, Hz. Ebû Bekir’in babasının amcazadesi olup Câhiliye devrinde mazlumları koruyan, zenginliği ve cömertliğiyle tanınan bir Kureyşli idi (DİA, I, 93-94). İbn Ebû Müleyke kendi ifadesine göre otuz, İbn Hibbân’a göre ise seksen (Meşâhîr, s. 83) sahâbî ile görüştü ve onlardan çok sayıda hadis rivayet etti. Hz. Âişe, Ümmü Seleme, Esmâ bint Ebû Bekir, Abâdile, Abdullah b. Ca‘fer b. Ebû Tâlib, Misver b. Mahreme onun hadis rivayet ettiği sahâbîlerden bazılarıdır. İbn Ebû Hâtim, onun Hz. Ömer ile Hz. Osman’dan rivayet ettiği hadislerin mürsel olduğunu kaydetmektedir (el-Merâsîl, s. 99). Kendisinden hadis rivayet edenler arasında oğlu Yahyâ, kız kardeşinin oğlu Abdurrahman b. Ebû Bekir, Amr b. Dînâr, Atâ b. Ebû Rebâh, Humeyd et-Tavîl, Eyyûb es-Sahtiyânî, Hammâd b. Seleme, İbn Cüreyc ve Leys b. Sa‘d zikredilebilir. Sika bir muhaddis olarak nitelendirilen İbn Ebû Müleyke’nin rivayet ettiği hadisler Kütüb-i Sitte’de ve diğer hadis kitaplarında yer almaktadır.
Hadis, fıkıh ve kıraat ilimlerindeki şöhreti yanında dirayetli bir idareci ve güçlü bir hatip olarak da bilinen İbn Ebû Müleyke, Abdullah b. Zübeyr’in hilâfeti döneminde Harem-i şerif’te müezzinlik ve imamlık, Tâif ve Mekke’de kadılık yapmış, Mekke’de vefat etmiştir.
BİBLİYOGRAFYA
İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, V, 472-473.
Buhârî, et-Târîḫu’l-kebîr, V, 137.
Vekî‘, Aḫbârü’l-ḳuḍât, I, 261-262.
Dûlâbî, el-Künâ ve’l-esmâʾ, Beyrut 1403/1983, II, 98.
İbn Ebû Hâtim, el-Cerḥ ve’t-taʿdîl, V, 99-100.
a.mlf., el-Merâsîl, Beyrut 1403/1983, s. 99.
İbn Hibbân, Meşâhîr, s. 82-83.
İbn Mencûye, Ricâlü Ṣaḥîḥi Müslim, I, 375-376.
Hatîb el-Bağdâdî, es-Sâbıḳ ve’l-lâḥiḳ (nşr. Muhammed b. Matar ez-Zehrânî), Riyad 1402/1982, s. 281.
Mizzî, Tehẕîbü’l-Kemâl, XV, 256-259.
Zehebî, Aʿlâmü’n-nübelâʾ, V, 88-90.
İbnü’l-Cezerî, Ġāyetü’n-Nihâye, I, 430.
İbn Hacer, Tehẕîbü’t-Tehẕîb, V, 306-307.
a.mlf., el-İṣâbe (Bicâvî), II, 575.
Mustafa Fayda, “Abdullah b. Cüd‘ân”, DİA, I, 93-94.
