https://islamansiklopedisi.org.tr/fezari-ibrahim-b-abdurrahman
Mısır asıllı olup Rebîülevvel 660’ta (Şubat 1262) Dımaşk’ta doğdu ve orada yaşadı. Babası Firkâh’a izafeten İbnü’l-Firkâh diye de anılır. Babası ve dedesi de fakihtir. Babasından fıkıh, amcası Şerefeddin Ahmed b. İbrâhim’den Arapça okudu. Ayrıca Ebü’l-Abbas İbn Abdüddâim, İbn Ebü’l-Yüsr, İbn Ebû Asrûn, Ebû İshak İbrahim b. Abdülazîz es-Sülemî, Ebü’l-Abbas İbnü’n-Nehhâs, Abdüllatif el-Harrânî ve Muhammed b. Ahmed eş-Şerîşî gibi âlimlerden ders aldı. Dımaşk’ta Bâdrâiyye Medresesi’nde müderrislik yaptı, birçok öğrenci yetiştirdi. Tâceddin es-Sübkî ve Muhammed b. Câbir el-Vâdîâşî ondan icâzet alan tanınmış âlimlerdendir. Amcası Şerefeddin’in ölümü üzerine Dımaşk’taki Emeviyye Camii hatipliğine tayin edildiyse de bir ay sonra bu görevden ayrıldı. Necmeddin İbn Sasrâ ölünce (ö. 723/1323) onun yerine Dımaşk başkadısı olması için yapılan teklifi kabul etmedi. Zamanında Şâfiî mezhebinin en önde gelen âlimlerinden biri olan Fezârî Cemâziyelevvel 729’da (Mart 1329) vefat etti ve Bâbü’s-sagīr Kabristanı’nda babasının yanına defnedildi.
Alçak gönüllü, iyilik sever bir kişi olan Fezârî tartışmadan kaçınır, devlet adamlarına pek yaklaşmazdı. İlimle meşgul olan kişilere hizmetten zevk duyar, öğrencilerinin ihtiyaçlarıyla yakından ilgilenirdi. Çağdaşı Takıyyüddin İbn Teymiyye ile bazı konularda farklı görüşlere sahip oldukları halde birbirlerine saygı göstermişler ve aralarındaki münasebeti kesmemişlerdir.
Eserleri. 1. Bâʿis̱ü’n-nüfûs ilâ ziyâreti’l-Ḳudsi’l-maḥrûs. On üç fasıldan meydana gelmekte olup Ebû Muhammed İbn Asâkir’in el-Câmiʿu’l-müstaḳṣâ fî feżâʾili’l-Mescidi’l-aḳṣâ’sından ve ilgili diğer eserlerden özetlenmiştir. Süleymaniye Kütüphanesi’nde nüshaları bulunan eser (Hacı Mahmud Efendi, nr. 2015; Reîsülküttâb Mustafa Efendi, nr. 236/2; Şehid Ali Paşa, nr. 985/2, 1398/3; Ayasofya, nr. 3469) Charles D. Matthews tarafından yayımlanmıştır (Journal of the Palestine Oriental Society, XIV-XV [Jerusalem 1934-1935], s. 284-293; XIX [1935], s. 51-87, Arapça metin).
2. el-İʿlâm bi-feżâʾili’ş-Şâm. Ali b. Muhammed er-Rabaî’nin Feżâʾilü’ş-Şâm ve Dımaşḳ adlı eserinin özetidir (Dârü’l-kütübi’z-Zâhiriyye, nr. 9402).
3. el-Menâʾiḥ li-ṭâlibi’ṣ-ṣayd ve’z-zebâʾiḥ (Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, nr. 985/1; Gotha, nr. 2095).
Müellifin kaynaklarda adı geçen diğer eserleri de şunlardır: Taʿlîḳ ʿale’t-Tenbîh (Ebû İshak İbrâhim b. Ali eş-Şîrâzî’nin Şâfiî fıkhına dair eserinin şerhi), Fetâvâ İbni’l-Firkâh, er-Ruḫṣatü’l-ʿamîme fî aḥkâmi’l-ġanîme, Ḥallü’l-ḳınâʿ fî ḥılli’s-semâʿ, Risâle fî mesâʾili’l-ḫulʿ, Şerḥu Müntehe’s-sûl ve’l-emel (Cemâleddin İbnü’l-Hâcib’in usule dair eserinin şerhi), Şerḥu’l-Elfiyye (İbn Mâlik’in nahve dair eserinin şerhi).
BİBLİYOGRAFYA
Zehebî, el-ʿİber, IV, 85-86.
İbn Fazlullah el-Ömerî, Mesâlik, VI, 230-231.
Safedî, el-Vâfî, VI, 43-44.
Sübkî, Ṭabaḳāt (Tanâhî), IX, 312-398.
İsnevî, Ṭabaḳātü’ş-Şâfiʿiyye, II, 290.
İbn Kesîr, el-Bidâye, XIV, 146.
Vâdîâşî, Bernâmec (nşr. Muhammed Mahfûz), Beyrut 1980, s. 84-85.
İbn Hacer, ed-Dürerü’l-kâmine, I, 34-35.
İbn Tağrîberdî, el-Menhelü’ṣ-ṣâfî, I, 99.
Nuaymî, ed-Dâris fî târîḫi’l-medâris, Dımaşk 1367, I, 208-209.
Keşfü’ẓ-ẓunûn, I, 127, 153, 218, 489, 687, 873; II, 1219, 1251, 1275, 1276, 1577, 1779, 1847, 1855.
İbnü’l-İmâd, Şeẕerât, VI, 88.
Îżâḥu’l-meknûn, I, 299.
Brockelmann, GAL, II, 161; Suppl., I, 567-568; II, 161.
Ziriklî, el-Aʿlâm, I, 39.
Kehhâle, Muʿcemü’l-müʾellifîn, I, 43-44.
I. J. Kračkovskij, Târîḫu’l-edebi’l-coġrâfiyyi’l-ʿArabî (trc. Selâhaddin Osman Hâşim), Kahire 1965, II, 510-511.
Sarton, Introduction, III, 804.
Selâhaddin el-Müneccid, Muʿcemü’l-müʾerriḫîne’d-Dımaşḳıyyîn, Beyrut 1978, s. 138.
