https://islamansiklopedisi.org.tr/ebu-fukeyhe
Yemen’in Ezd kabilesine mensup olduğu rivayet edilir. Adını Eflah diye zikredenler de vardır. Mekke’de ilk müslüman olanlardan biri olan Ebû Fükeyhe, Kureyş’in ileri gelenlerinden Safvân b. Ümeyye’nin veya Abdüddâroğulları’nın kölesiydi.
Kur’ân-ı Kerîm’de “müstaz‘afûn” olarak nitelendirilen (en-Nisâ 4/75) ve Kureyşli müşriklerce ağır işkencelere mâruz bırakılan Bilâl-i Habeşî, Ammâr b. Yâsir, Âmir b. Füheyre gibi kimsesiz, ezilmiş müslümanlar grubuna dahildi. İbn Sa‘d’ın kaydettiğine göre bunların Mekke’de yakınları bulunmadığı gibi koruyucuları da yoktu. Efendisi olan Abdüddâroğulları Ebû Fükeyhe’ye elbiselerini giydirir, ayaklarını zincirle bağlar, öğle sıcağında yüzükoyun kızgın kumlara yatırır, sırtına ağır taşlar koyarak dininden dönmesi için işkenceye tâbi tutarlardı. Uzun yıllar bu işkencelere katlanan Ebû Fükeyhe ölmek üzere iken Hz. Ebû Bekir tarafından satın alınarak âzat edildi. Daha sonra Habeşistan’a hicret eden ikinci kafile ile birlikte o da Habeşistan’a gitti. Oradan dönen ilk kafilelerle de Medine’ye hicret etti.
İslâm dininin yayılmasında büyük emeği geçen Ebû Fükeyhe işkenceler yüzünden iyice yıprandığı için çok yaşamadı, hicretin ilk senesinde Bedir Gazvesi’nden önce vefat etti.
BİBLİYOGRAFYA
İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, III, 248; IV, 123.
İbn Abdülber, el-İstîʿâb, III, 666; IV, 156-157.
İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, V, 517; VI, 248.
İbn Hacer, el-İṣâbe, III, 667; IV, 156.
Köksal, İslâm Tarihi (Mekke), III, 123.
