https://islamansiklopedisi.org.tr/duhani-serif-celebi
Bursa’da doğdu ve gençlik yıllarını burada geçirdi. Öğrenimi ve yetişmesi hakkında kaynaklarda yeterli bilgi yoktur. Bursa’da Özbek Çarşısı’nda tütüncülük yaptığı için “Duhânî” lakabı ile şöhret bulmuştur. Zamanın üstatlarından dinî ve din dışı eserler meşkederek kendisini yetiştirdi. Repertuvarının zenginliği ve sesinin güzelliğinden dolayı mûsiki toplantılarının aranılan kişisi oldu. 1801’de Bursa’da meydana gelen büyük yangında dükkânı yanınca İstanbul’a gitti. Üsküdar’da Aziz Mahmud Hüdâyî Hankahı yakınlarında bir ev satın aldı; Kapalı Çarşı’daki Cevâhir Bedesteni’nde ticaretle uğraşmaya başladı. Bu sırada Celvetiyye tarikatına intisap etti ve Aziz Mahmud Hüdâyî Hankahı’nda uzun seneler zâkirlik yaptı. Ziyaret için gittiği Bursa’da 23 Rebîülevvel 1247 (1 Eylül 1831) tarihinde vefat edince orada Üftâde Türbesi yanındaki hazîreye gömüldü.
Devrinin tanınmış zâkir ve mevlidhanları arasında yer alan Şerif Çelebi, aynı zamanda bestelediği eserler ve yetiştirdiği talebelerle de şöhret bulmuştur. Özellikle dinî sahada bestelediği na‘t, durak ve ilâhilerine el yazması güfte mecmualarında rastlanmaktadır; bu eserler arasında bilhassa Bursalı İsmâil Hakkı’ya ait güftelerin çokluğu dikkati çekmektedir. Fakat bu dinî eserlerden ancak iki ilâhisinin notası tesbit edilebilmiştir. Yetiştirdiği talebeler arasında, sonradan Aziz Mahmud Hüdâyî Hankahı’nda kırk dokuz yıl şeyhlik yapan Mehmed Rûşen Efendi (ö. 1891) en tanınmış olanıdır.
BİBLİYOGRAFYA
Mehmed Fahreddin, Gülzâr-ı İrfân, Millet Ktp., Ali Emîrî, Şer‘iyye, nr. 1098, vr. 359b-360a.
Mehmed Rûşen Efendi, Mecmûa-i İlâhiyyât, Hacı Selim Ağa Ktp., Hüdâî Efendi, nr. 1804, vr. 38b, 42b, 44a, 55b, 62b, 68b, 73b, 79b, 80a, 104b, 115b, 120b (bestelediği eserlerin güfteleri).
Türk Musikisi Klasiklerinden İlâhîler, İstanbul 1933 (İstanbul Konservatuvarı neşriyatı), II, 53.
Ergun, Antoloji, II, 403, 524, 546-552.
Töre, İlâhîler, V, 44-45.
Gültekin Oransay, “Yayınlanmış Türk Din Musikisi Sözlü Anıtlarının Ezgileyicileri”, AÜ İlâhiyat Fakültesi İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi, sy. 3, Ankara 1977, s. 171.
Öztuna, BTMA, II, 352-353.
