BYZANTINISCHE ZEITSCHRIFT

İlmî Bizantoloji’nin kurucusu olarak kabul edilen Münih Üniversitesi öğretim üyelerinden Karl Krumbacher, Bizans’la ilgili konulara yer veren bu derginin ilk sayısını 1892’de yayımlamıştır. Leipzig’de B. G. Teubner Yayınevi tarafından çıkarılan dergi, yılda iki sayı halinde hiç aksamadan 1943’e kadar (XLII. cilt) devam etmiştir. Ancak II. Dünya Savaşı içinde bu son cildinin basımevinde tamamen yanması ve az sonra Almanya’nın yenilerek dağılması üzerine yayımı durmuşsa da harpten sonra yeniden yayımlanmaya başlamıştır.

Kurucusu Krumbacher’in 1909’da ölümü üzerine derginin idaresi Paul Marc, August Heisenberg, Franz Dölger, H. G. Beck tarafından sürdürülmüş, bu sonuncunun 1977’de ölümü üzerine de yönetimi Armin Hohlweg almıştır. Derginin basımı II. Dünya Savaşı’ndan sonra Münih’te C. H. Beck Yayınevi tarafından üstlenilmiş ve Deutsche Forschungsgemeinschaft da basılmasına yardımcı olmuştur. Byzantinische Zeitschrift dergisinin çıkışının 100. yıldönümü olan 1991’de LXXXIV. cildi yayımlanmış bulunmaktadır. Derginin daha ilk sayısında başlayan çok ilgi çekici düzeni bugüne kadar aksamadan sürdürülmüştür. Üç bölümden meydana gelen her sayının birinci kısmında ilmî araştırma makalelerine, ikincisinde yeni çıkan kitaplara dair çok etraflı, hatta bazan bir makale hacminde tanıtma, tahlil ve tenkit yazılarına yer verilmiştir. Üçüncü bölüm ise o yarı yıl içinde dünyanın her tarafında çıkmış Bizans’la ilgili çeşitli yayınların sistematik bibliyografyasıdır. Bu bibliyografyada tanıtılan yayınlar (kitap veya makale) bazan sadece adı verilerek, bazan da hakkında tahlil ve tenkit yapılarak yer alır. Derginin her sayısının yarıdan fazlasını dolduran bu bibliyografya sayesinde Bizans’la ilgili irili ufaklı bütün yayınları takip mümkün olmaktadır.

Byzantinische Zeitschrift bütün dünyadaki Bizans araştırmalarının merkez organı durumunda olduğundan her fasikülün sonunda çeşitli haberler, tayinler ve Bizantoloji sahasında çalışanlardan son altı ay içinde ölenlerin adları verilmektedir. Dergi Bizans tarihi, edebiyatı, filoloji ve teolojisi, arkeoloji ve sanat tarihi hakkında makaleler yayımlamakla beraber Bizans’la ilişkili oldukları ölçüde Türk ve İslâm tarihi hakkında da makaleler yayımlamıştır. Fakat bunlar Byzantion’daki kadar çok sayıda değildir. Ancak A. M. Schneider’in pek az bir kısmı Bizans döneminde çıkan İstanbul yangınları hakkındaki etraflı araştırması (c. XLI), Osmanlı dönemi Türk mimarisinin bazı selâtin camileriyle Ayasofya’yı mukayese eden makalesi (c. XLIV), F. Babinger ile F. Dölger’in Bizans İmparatoru VIII. Ioannes’in Saruca Paşa’ya yolladığı mektubu (c. XXV), B. Hemmerdinger’in Me’mûn’un bazı ilmî ve felsefî kitaplar istemek üzere Bizans’a gönderdiği ilim heyeti (c. LV), Dennis’in Selânik’in Türkler tarafından ikinci fethi (c. LVII) gibi Türk tarihiyle bağlantılı yazılara da rastlanır. Derginin ilk on iki cildinin etraflı bir indeksi ayrıca basılmıştır (Münih 1908).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1992 yılında İstanbul’da basılan 6. cildinde, 523-524 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.