https://islamansiklopedisi.org.tr/bicapur
Güney Hindistan’da Haydarâbâd’ın batısında bulunan Bîcâpûr’un adı, “zafer şehri” anlamına gelen eski Vicayapura’dan gelmektedir. 1190 yılından itibaren bir asır süreyle Yadava Krallığı’nın yönetimi altında kalan bölge, 1294’te Alâeddin Halacî tarafından Delhi sultanı olan amcası Celâleddin Halacî adına fethedildi. Daha sonra bölgeyi zapteden Behmenîler’in buradaki valisi Yûsuf Âdil 1489’da bağımsızlığını ilân etti ve Âdilşâhîler Devleti’ni kurdu. Yûsuf Âdilşah Bîcâpûr şehrine bir kale inşa ettirdi ve burayı kurduğu devletin başşehri yaptı. Âdilşâhîler 1489-1686 yılları arasında Bîcâpûr’da hüküm sürmüşlerdir. 1558’de başa geçen Ali Âdilşah büyük bir cami ile şehrin etrafına surlar yaptırmış ve halkın refahı için çalışmıştır. Bâbürlü Evrengzîb henüz şehzade iken Bîcâpûr’u muhasara etmiş (1067/1656-57), ancak babası Şah Cihan’ın hastalanması üzerine Agra’ya geri dönmüştü. İskender (Sikender) Âdilşah devrinde Evrengzîb şehri ele geçirerek (1686) küçük oğlu Kâm Bahş’ın yönetimine verdi. Babasının ölümü üzerine Kâm Bahş burada hükümdarlığını ilân etti. 1724’te Haydarâbâd nizamının hâkimiyet bölgesine katılan Bîcâpûr, 1760’ta 6 milyon rupi karşılığında Maratalar’a bırakıldı ve daha sonra İngilizler’in eline geçti; 1864’te de bağımsız bir bölge olarak ilân edildi. Bugün Karnataka (eski Meysûr) eyaletine dahil olup 17.056 km2 yüzölçümündeki idarî bölgenin nüfusu 2.401.782, şehrinki ise 147.313’tür (1981).
Bîcâpûr 1688’de şiddetli bir veba salgını, 1718 ve 1818 yıllarında da iki büyük kıtlık geçirmiştir.
Âdilşâhîler Bîcâpûr’da Dekken’deki klasik Hint mimarisinden farklı bir mimari ortaya koymuşlardır. Bîcâpûr’daki güzel binalar Hindistan’ın hiçbir yerinde görülmez. Muazzam kubbesiyle ün yapmış “Gūl Gumbad” adlı Muhammed Âdilşâh Türbesi ile İbrâhim Ravza denilen İbrâhim Âdilşah Türbesi ve Camii bölgedeki en güzel mimari eserler arasındadır. Ali Âdilşah Camii (Câmi Mescid), Anda Camii, Melike Cihan Begüm Camii, Ali Şehid Pîr Camii, Mustafa Han Camii, Şah Nevâz Türbesi ve Şah Kerim Türbesi de Bîcâpûr’un diğer önemli mimari yapılarıdır.
Devamlı gelişen Bîcâpûr’un çevresinde tahıl ziraatı ve hayvancılık yapılmaktadır.
BİBLİYOGRAFYA
J. Fergusson – P. D. Hart, Architectural Illustrations of the Principal Mahomedan Buildings at Beejapore, [baskı yeri yok] 1859.
Muhammed İbrâhim, Ravżatü’l-evliyâ-i Bîcâpûr (nşr. Seyyid Revşân Ali), Haydarâbâd 1314/1896.
Düvel-i İslâmiyye, s. 495.
İsmail Hikmet Ertaylan, Âdilşâhîler, İstanbul 1953.
P. Brown, Indian Architecture (Islamic Period), Bombay 1981, s. 73-79.
G. Michell, Islamic Heritage of the Deccan, Bombay 1986, s. 59-76.
Iftikhar Ahmad Ghauri, “Regency in the Sultanates of Bijapur and Golconda”, JPHS, XV/1 (1967), s. 19-37.
a.mlf., “Local Government under the Sultanates of Bijapur and Golconda-Haidarabad”, IC, LI/1 (1977), s. 54-63.
J. S. Cotton, “Bicâpur”, İA, II, 597.
A. S. Bazmee Ansari – J. Burton-Page, “Bīd̲j̲āpūr”, EI2 (İng.), I, 1202-1204.
a.mlf.ler, “Bîcâpûr”, UDMİ, V, 28.
Muhammed Baqır, “Bījāpūr”, EIr., IV, 253-254.
Görseller
XIX. yüzyılda yapılmış bir gravürü
(Islamic Heritage of the Deccan, s. 58)
