BAUDIER, Michel

Hayatı hakkında yeterli bilgi bulunmamakta, 1590’a doğru doğup 1645 yılı dolaylarında öldüğü sanılmaktadır. Languedoclu asil bir aileden geldiği, iyi bir öğrenim görerek Grekçe, Latince, İtalyanca, İspanyolca, İbrânîce ve Arapça öğrendiği ileri sürülür. Önceleri elli kişilik bir kuvvete kumandanlık yaparken öğrenim görmüş birçok asker gibi tarihçiliğe ve vak‘anüvisliğe yönelmiş, bir taraftan da eski sikkelerle el yazması kitaplar toplamıştır. 1628’de Roma’da bulunmuş, N. Iorga’nın kaydettiğine göre Doğu’ya seyahat etmiştir. Bütün mal ve mülkünü antika almak için harcadığından hemen hemen iflâs etmiş durumda öldüğü bilinmektedir. Kitaplarının çoğu Fransa tarihi ve ünlü şahsiyetleri üzerinedir.

Baudier’nin Türk tarihi bakımından önemi, Türkler ve İslâmiyet hakkında yazdığı, çeşitli yanlış bilgi ve ithamlar içeren kitaplardan dolayıdır. Aşağıda, çok uzun olan başlıkları kısaltılarak verilen bu kitapların en tanınmışı, Osmanlı sarayına ve divanına dair olmak iddiasındaki Histoire générale du Serrail et de la Cour du Grand Seigneur, Empereur des Turcs’tür. Bu kitabı 1624’te Paris’te yayımlamış, daha sonra da ilâveli baskılarını yapmıştır (Paris 1626, 1631, 1633; Rouen 1638, 1640, 1642; Lyon 1652, 1662). Aynı kitap Edward Grimeston tarafından İngilizce’ye de çevrilmiştir: The History of the Imperial Estate of the Grand Seigneurs... (London 1635). Eser, başta bir süre İstanbul’da bulunmuş olan Ottaviano Bon’un kitabı olmak üzere daha önce yazılmış kaynaklardan ve seyyah, tüccar, misyoner gibi kişilerden toplanan çeşitli bilgilerin ve özellikle halkın ilgisini çekecek şaşırtıcı olayların ağdalı ve zevksiz bir üslûpla kaleme alındığı basit bir derlemeden ibarettir. Baudier topladığı bilgileri tenkit süzgecinden geçirmeden aktarmış, çalışmasında en gülünç ve akıl dışı söylentilere, en basit dedikodulara dahi yer vermiştir. Bu hususta daha da ileri giderek kitabın bir bölümünü ayrıca Lyon’da, padişaha ve hânedan mensuplarına izâfe edilen sefahatleri dile getiren uzun ve çirkin Du Serail et des amours du Grand Turc, de ses soeurs et de ses filles... des débauches des Grands de la Porte... des débauches des Sultanes entre elles... başlığıyla ayrı bir kitap halinde yayımlamıştır. Hiçbir vakit sarayın içini tanıması mümkün olmayan Baudier’nin böyle bir başlık koyduğu kitabıyla sadece basit halkın merakını uyandırmak istediği açıkça bellidir.

Baudier’nin Türkler’le ilgili savaş, fetih, isyan ve ilginç olayları anlatan ikinci kitabı Inventaire de l’Histoire générale des Turcs, ou sont descriptes les guerres des Turcs, leurs conquêtes, séditions et choses remarquables... adını taşımaktadır. Baudier bu başlık altında, Bizanslı yazar L. Chalkokondyles ile Paul Jove, Leon Clavius, Lonicerus ve daha başkalarından derlediği, 1300’den 1617’ye kadar Osmanlı tarihinde geçen bazı olaylara dair bilgileri yayımlamış (Paris 1617, 1620, 1626, ilâveli baskı Paris 1631, 1641) ve hiç değilse bu eserinde, adlarını verdiği eski yazarlardan alıntılar yaparak kitabını meydana getirdiğini açıklamak dürüstlüğünü gösterebilmiştir.

Histoire générale de la religion des Turcs, avec la naissance, la vie et la mort de leur Prophète Mahomet et les actions des quatre premiers caliphes qui l’ont suivy... adını taşıyan üçüncü eseri, yine Türkler münasebetiyle ele aldığı İslâm dini, Hz. Muhammed’in hayatı ve dört halife devri üzerinedir. Kitap 1625’te Paris’te yayımlanmış, 1632 ve 1641’de tekrar basılmıştır. Kitabın sonunda, yazarın Kur’ân-ı Kerîm’in tercümesi olduğunu övünerek ifade ettiği bir de metin bulunmaktadır ki Baudier bunu aslında, Ortaçağ sonlarında yapılan Latince tercümelerden ve hıristiyan teolog Bibliander’in (ö. 1564) tercümesinden aktarmıştır. İslâmiyet hakkındaki bölümler ise o devirde yazılmış taraf tutucu, ön yargılı ve hurafelere dayanan kitaplardan derlenmiştir. Baudier iftiharla, kitabının bu konuları eksiksiz biçimde toparlayan ilk özgün eser olduğunu söylemekte ise de bugün yazdıklarının Edessalı Bartholemaios (VIII. yüzyıl), Anastasios (IX. yüzyıl), Kedrenos (XI-XII. yüzyıl), Euthymios Zigabene (XII. yüzyıl) ve Zonaras (XII. yüzyıl) gibi Bizanslı tarihçirahiplerin eserlerinden yapılmış alıntılardan oluştuğu bilinmektedir. Faydalandığı diğer bir kaynak ise Müslümanlıktan dönen ve hıristiyan rahibi olarak Juan Andres adıyla misyonerlik yapan bir Endülüslü’nün İslâmiyet’e reddiye mahiyetinde kaleme aldığı Libro nuevamente imprimido que sellama confusion de la secta mahomatica y d’l Alcoran (Valencia 1515) adlı kitabıdır. O devirde çok tutulmuş olan kitabın Latince, İtalyanca, Fransızca, Almanca ve İngilizce tercümeleri yapılmıştır. Baudier İslâmiyet’e karşı olan bu kitaptan geniş ölçüde faydalandığı gibi ayrıca seyyah Jean Palerne’nin (ö. 1592) seyahatnamesindeki (Pérégrinations... du S. Jean Palerne..., Lyon 1606) İslâmiyet’e dair bölümü de (s. 93-138) kullanmıştır. Baudier’nin hiç irdelemeksizin faydalandığı, çelişkili ve tutarsız çeşitli bilgileri, yalan yanlış haberleri aynen tekrarladığı ve ayrıca koyu hıristiyan rahiplerin yazdıkları ön yargılı düşünceleri de benimseyip bütünüyle aktardığı bu kitap uzun yıllar Fransa’da İslâmiyet’e dair bilgi arayanların başvurdukları tek kaynak olmuştur. Baudier, kitaplarının XVII. yüzyıldaki yaygınlığı sebebiyle Batı dünyasının İslâmiyet ve Osmanlı Devleti hakkında yanlış bilgiler edinmesinde son derece etkili olmuştur.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1992 yılında İstanbul’da basılan 5. cildinde, 211-212 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.