https://islamansiklopedisi.org.tr/araban
İki değişik dizisi olduğu için iki şekilde tarif edilir: 1. Nevâ perdesi üzerindeki bayatî makamı seyrine uşşak dörtlüsü, 2. Nevâ perdesi üzerindeki hicaz beşlisine uşşak dörtlüsü ilâvesinden meydana gelir. Her iki dizinin de güçlüleri gerdâniye ve nevâ perdeleri, durağı dügâh perdesidir. Seyri inicidir.
Araban makamı Türk mûsikisinde az kullanılmıştır. İkinci tür arabanla dizisi aynı, fakat seyri değişik olan karcığar makamı ile bayatî-araban ve araban-kürdî birleşik makamları ise arabandan çok daha fazla kullanılmışlardır. Araban makamının her iki dizisine örnek olarak Neyzen İsmâil Dede’nin ağır düyek usulünde, Kâtib Çelebi’nin berefşan usulündeki peşrevleriyle Ahmet Avni Konuk Bey’in lenk fahte usulündeki “Ey nev-nihâl-i işve aşkınla kârım efgân” mısraı ile başlayan nakış ikinci bestesi gösterilebilir.
BİBLİYOGRAFYA
Hızır Ağa, Tefhîmü’l-makāmât, TSMK, Hazine, nr. 1793, vr. 16a.
Abdülbâki Nâsır Dede, Tedkīk u Tahkīk, Süleymaniye Ktp., Nâfiz Paşa, nr. 1242/1, vr. 21b.
H. Sâdeddin Arel, Türk Mûsıkîsi Nazariyatı Dersleri, İstanbul 1963, s. 93.
Karadeniz, Türk Mûsikîsi, s. 101-102, 367-370.
İlişkili Maddeler
Görseller
