https://islamansiklopedisi.org.tr/akli-ali-tablizade
Bursa’da doğdu ve orada yaşadı. İyi bir tahsil gördü. Halvetiyye’den Debbağzâde Tekkesi şeyhi Debbağ Yûnuszâde Mustafa Efendi’ye intisap etti. Burada Yahyâ Efendi (Mühtedî) ve diğer mûsikişinaslardan dinî eserler meşkederek kendisini yetiştirdi. Güzel sesi ve zikre hâkimiyeti ile kısa zamanda dikkati çekerek bu tekkenin zâkirbaşılığına getirildi. Sürmeli İsmâil Efendi’nin vefatı üzerine, Şeyh Seyyid Mehmed Emîr Enârî’nin müsaadesiyle 1701’de Fenârî Ahmed Paşa Zâviyesi şeyhliğine tayin edildi. Bu vazifede iken 17 Şâban 1116’da (15 Aralık 1704) vefat etti. Adı geçen zâviyenin yakınındaki Yeniyer Mezarlığı’na defnedildi.
Tasavvuf yanında edebiyat ve mûsiki ile de meşgul olan Aklî Ali Efendi, daha çok şiirleri ve tarih manzumeleri ile tanınmış, ancak şiirlerini topladığı bir divanına rastlanmamıştır. Onun şöhretli bir neyzen olduğu ve 1000’den fazla beste yaptığı söylenmekte ise de zamanımıza ulaşan herhangi bir eseri bilinmemektedir.
BİBLİYOGRAFYA
Şeyhî, Vekāyiu’l-fuzalâ, s. 413-414.
Mehmed Râşid, Zübdetü’l-Vekāyi‘, Millet Ktp., Ali Emîrî Efendi, T, nr. 89, vr. 249b-250a.
Mehmed Fahreddin, Gülzâr-ı İrfân, Millet Ktp., Ali Emîrî Efendi, Şer‘iyye, nr. 1098, vr. 151b.
İsmâil Belîğ, Nuhbetü’l-âsâr, İÜ Ktp., TY, nr. 1182, vr. 63b.
a.mlf., Güldeste, s. 495.
Mehmed Şükrü, Silsilenâme-i Sûfiyye, Hacı Selim Ağa Ktp., Hüdâî Efendi, nr. 1098, vr. 24a.
Mehmed Şemseddin, Yâdigâr-ı Şemsî, Bursa 1332, s. 80-81.
Ergun, Türk Şairleri, s. 400.
a.mlf., Antoloji, I, 53-54.
